علی شیرازی و کالیگرافی عربی با نستعلیق ایرانی

" شرف المکان بالمکین" ضرب المثل جذاب عربی با خط نستعلیق فارسی اثر علی شیرازی، هنرمند خوشنویس شناخته شده خاورمیانه را بررسی می کنیم :

ایران آرت : "شرف المکان بالمکین" ضرب المثل جذاب عربی با خط نستعلیق فارسی اثر علی شیرازی، هنرمند خوشنویس شناخته شده خاورمیانه را بررسی می کنیم:

یک:

نوشتن جمله عربی با خط فارسی شیرینی و چالش های خاص خود را دارد؛ علی شیرازی، خوشنویس شناخته شده خاورمیانه با قلم 30 میلیمتری و تکنیک منحصر به فردش، یک ضرب نویسی، اثری خوش سیما، متعادل و متوازن خلق کرده است.

"شرف المکان بالمکین" از آن ضرب المثل های شیرین عربی ست که به جهت کثرت استفاده حتی در میان فارسی زبانان نیز رایج است، پیداست جنس کلمات عربی و نوشتن آن با خط نستعلیق که برای کلمات فارسی طراحی شده،  خودش یک چالش است و ترکیب بندی دادن به این ضرب المثل سه کلمه ای در کادری مستطیل چالشی دیگر.

دو:

خط نستعلیق برای نوشتن کلمات فارسی طراحی شده و با نوع نگارش این زبان انطباق عجیبی دارد، نستعلیق از سمت راست ، بالای خط کرسی ( خط معیار ) آغاز شده و با شیبی ملایم کم کم روی خط کرسی استقرار می یابد از این رو نوشتن کلمات عربی که معمولا "ال " دارند و ارتفاع خطوط را بالاتر می برند ، در عین حال معمولا کلمات مطول تری دارند قدری خوشنویس را با چالش روبرو می کند.

خط ثلث برای نوشتن زبان عربی طراحی شده و به زیبایی هم عربی را بازتاب می دهد. خط ثلث بر کرسی افقی بنا شده و در ترکیب بندی، تقاطع حروف و کلمات در آن امری رایج است، حال آنکه تقاطع کلمات در خط نستعلیق فقط در سیاه مشق امر مرسومی است.

اما در خط نستعلیق کرسی شناور توانمندی های دیگری برای نوآوری خطاط پیش رو می گذارد و شیرازی بر همین مبنا توانسته تلفیق شکیل و چشم نوازی از کلمات عربی و خط فارسی را خلق کند.

سه:

این ضرب المثل معروف فقط از سه کلمه تشکیل شده و هنرمند می بایست در چینش حروف به ترکیبی برسد که در همین قاب کوچک زیبایی بصری بیافریند.

حرف " ف " کشیده شده که پیداست آگاهانه بیش از حد هم کشیدگی آن دامنه یافته، نخستین راهکار هنرمند بوده است؛ این ف اغراق شده باعث تعادل میان کلمات المکان و المکین در کادر مستطیل هم شده است.

چهار:

دو حرف "ن " در این کادر را با دقت ببینید چه هارمونی و ریتم زیبایی به اثر بخشیده اند و چشم را به سوی خود می کشانند.

پنج:

نمی توان ظرافت جانمایی دو " لم" در این اثر را نادیده گرفت؛ و اینکه استاد خوشنویس چگونه دو حرف "ک" که معمولا کشیدگی سرکش هایش دلبری می کند در اینجا به واسطه ترکیب بندی خاص هم را به خوبی پوشش داده اند.

شش :

اما اولین جذابیت اثر که در همان نگاه نخستین بیننده را مجذوب خود می کند هارمونی ، یک دستی و روانی کل اثر است که در به اصطلاح یک ضرب نویسی توسط استاد خوشنویس ریشه دارد. پیداست هنرمند خوشنویس این اثر را در یک پرفورمنس و یک کنش خطاطانه خلق کرده است و با مرکب برداری مناسب به اثر سایه روشن و عمق آورده است.

جامعه خوشنویسی ، علی شیرازی را در عصر معاصر به دو مولفه بارز متفاوت می دانند: توانایی استفاده از قلم های بزرگ و مهارت در یک ضرب نویسی با همین قلم های بزرگ. جمع این دو خصیصه توسط این هنرمند که در همین اثر هم متجلی ست او را از دیگر هنرمندان این وادی متمایز می کند.

هفت :

« شرف المکان بالمکین » با قلم 30 میلیمتری نوشته شده است که اهل فن می دانند در خوشنویسی هر قدر قلم بزرگ تر می شود، نوشتن با رعایت قوانین و ضوابط شناخته شده و بنیادین خوشنویسی اصیل، سخت تر و دشوارتر می شود.

هشت :

توازن اندازه و جانمایی نقطه ها،  و دیگر اصول بنیادین خط به دقت در این قطعه به غایت استادانه است و توجه در همین ظرافت ها علی شیرازی را به استادی بی بدیل بدل کرده است.

نه:

تذهیب برای تجلیل از خط و تقدس بخشیدن به متون دینی و آیینی همیشه بخش مهمی از خوشنویسی اسلامی است؛ در این اثر تذهیب درون کادر این اثر ، خوانش جالبی با تذهیب پیرامون کادر دارد که چشم نواز است. تذهیب بر اساس ترکیب بندی و بیشتر دیده شدن خط و خوشنویسی خلق شده است که در زمره محسنات این اثر است.

ده:

اثار متعددی از استاد علی شیرازی در گنجینه های فاخر خاورمیانه و آسیا نگهداری می شود از جمله: موزه هنرهای اسلامی مالزی ،  کلکسیون محمد المر در امارات، مرکز فرهنگی سلطان العویس دبی، مجموعه حسن بن علی آل ثانی قطر، موزه هنر شارجه ، موزه دوحه، مجموعه انور قرقاش دبی، کلکسیون جمعه الماجد دبی ... گنجینه موزه بانک پاسارگاد، موزه قرآن،موزه امام علی و ...

نقاشی خط های علی شیرازی مانند خوشنویسی های کلاسیک او در بازار هنر خاورمیانه با اقبال شایان توجه روبروست و غیر از رکورد 60 هزاری دلاری در کریستیز 2012 و همین فروش اخیر در نوزدهمین حراج تهران به قیمت یک میلیارد و 870 میلیون تومان (33400 دلار)، فروش های موفق جالب توجهی در بونامز لندن و دیگر حراجی ها داشت که در سایت های معتبری مانند Art Price می توان نمونه هایی از أن را دید:

https://images.app.goo.gl/KfPodCaRJG7eBnGg9